Etiopia 2012 cz. I Copyright (c) 2012, 2013 by Radosław Botev <<<<<<<<<- Wróć do początku relacji z podróży do Etiopii Addis Abeba Na międzynarodowe lotnisko w Addis Abebie dotarłem o trzeciej nad ranem dzięki połączeniu egipskich linii lotniczych Egypt Air. Byłem mocno wymęczony po zwiedzaniu cypryjskiej Larnaki, skąd poprzedniego dnia wczesnym wieczorem poleciałem do Kairu, a stamtąd - po ponad dwu godzinach oczekiwania w strefie transferowej lotniska - dalej do Etiopii. Teraz musiałem jeszcze tylko załatwić kilka formalności związanych z przekraczaniem granicy tego afrykańskiego kraju. Pierwszym krokiem było zdobycie wizy turystycznej, której - z braku etiopskiej ambasady w Polsce - nie załatwiłem przed wyjazdem. Na szczęście procedura uzyskiwania takiej wizy na lotnisku w Addis Abebie jest niezwykle prosta - musiałem ustawić się w kilkunastoosobowej kolejce, zapłacić 20 dolarów i już po chwili mój paszport wzbogacił się o naklejkę wizową, wypełnioną niechlujnym, odręcznym pismem etiopskiego urzędnika. Pieniądze na wizę dobrze jest mieć przy sobie - przy okienku odprawy paszportowej stoją wprawdzie bankomaty, okazało się jednak, że były nieczynne - kilka osób miało z tego powodu poważny problem z wjazdem do Etiopii: bez pieniędzy nie można było przecież uzyskać wizy. Mając już wizę w paszporcie potrzebowałem jeszcze tylko stempelka wjazdowego, a potem mogłem już odebrać bagaż. Zanim jednak ostatecznie wpuszczono mnie do Etiopii czekała mnie jeszcze odprawa celna. W bagażu nigdy nie przewożę niczego, co mogłoby zainteresować celników, tym razem jednak było inaczej - wielki napis w hali przylotów lotniska w Addis Abebie informuje, że należy zadeklarować każdą, nawet najmniejszą ilość obcej waluty, wwożonej na terytorium Etiopii. W praktyce dotyczy to jednak tylko tak zwanej twardej waluty - celnik był wyraźnie zakłopotany, słysząc, że mam przy sobie trochę funtów egipskich. Po namyśle machnął ręką i w deklaracji celnej umieścił tylko adnotację o moich 400 euro i 30 dolarach amerykańskich. Zapewne nic by się nie stało, gdybym nie zgłosił wwozu tych pieniędzy, ale po co narażać się na konflikt z prawem w obcym, afrykańskim kraju? Na lotnisku zaczekałem jeszcze do świtu - przylatując o 3 w nocy i tak zapewne nie znalazłbym noclegu w rozsądnej, interesującej mnie cenie, a poza tym kantory na lotnisku - chociaż teoretyczne powinny być otwarte 24 godziny na dobę - były akurat nieczynne i nie miałem miejscowej waluty na taksówkę i hotel. Kiedy tuż przed wschodem słońca na opustoszałym dotąd terminalu zaczęła się już krzątanina podróżnych i raz po raz otwierano wejściowe drzwi, ze zdumieniem stwierdziłem, że listopadowe noce bywają chłodne nie tylko w Polsce - nawet tu, w Addis Abebie, nie było teraz więcej niż 10 stopni. Powodem tego stanu rzeczy była duża wysokość bezwzględna - Addis Abeba leży grubo ponad 2000 metrów nad poziomem morza. W ciągu dnia, kiedy wzeszło już słońce, odczuwałem tu natomiast komfort termiczny - nie spodziewałem się tak idealnych warunków do podróżowania w środku Afryki. Kiedy o ósmej rano ruszyłem wreszcie w stronę pensjonatu Mr. Martin's Cozy Place, gdzie miałem zarezerwowany nocleg, moim oczom ukazały się peryferia typowego afrykańskiego miasta z pełnymi zgiełku i ogólnego rozgardiaszu ulicami, na których pieszy turysta musi umykać przed pogrążonym w hałaśliwym bezładzie strumieniem samochodów, a potem torować sobie drogę wśród wałęsających się poboczem kóz i osłów. Do pensjonatu miałem ledwie pół godziny marszu, toteż postanowiłem pokonać ten odcinek piechotą. Po drodze wymieniłem jeszcze pieniądze w placówce Dashen Banku - przy wymianie musiałem tu okazać paszport, złożyć podpis na paru świstkach i po kilku, może kilkunastu minutach byłem już szczęśliwym posiadaczem pokaźnego pliku etiopskich birrów. Mniej więcej w połowie drogi między lotniskiem a pensjonatem moją uwagę przykuł okazały budynek katedry Medhane Alem. Zwraca on uwagę nietypową w tej części świata architekturą - śnieżnobiałe arkady, zielononiebieskie kopuły, bogato zdobione witraże silnie kontrastowały z brudnymi, zaśmieconymi ulicami przedmieść Addis Abeby. Przybywający tu podróżny, kiedy tylko przekroczy bramę wejściową i znajdzie się na rozległym placu przed budynkiem katedry, czuje się tu zatem, jakby przekroczył portal do innego świata. Taka świątynia nie dziwiłaby nikogo w Europie, ale tu - w Addis Abebie? I to nie na honorowym miejscu w centrum miasta, tylko gdzieś jakby na uboczu, w dzielnicy Bole? W czasie mojej wizyty w Etiopii katedra była niestety zamknięta i nie udało mi się zajrzeć do wnętrza. W światowej sieci internetowej niewiele jest też informacji na jej temat - świątynia najwyraźniej nie jest szczególnie ważnym obiektem na turystycznej mapie miasta. Ja też nie zabawiłem tu długo - już wkrótce stałem przed blaszanymi drzwiami Mr. Martin's Cozy Place - jest to całkiem przyjemny pensjonacik z małym ogrodem, wciśniętym pomiędzy niską zabudowę dzielnicy. Za 250 birrów (około 40 złotych) dostałem tu jednoosobowy pokój ze wspólną łazienką. Jest to wygórowana cena jak na Etiopię, ale noclegi w Addis Abebie są ogólnie drogie - na prowincji często jest już taniej. Zaletą Mr. Martin's Cozy Place jest poza tym jego położenie - dokładnie w połowie drogi między lotniskiem, a placem Meskel, skąd odjeżdża większość autobusów dalekobieżnych. Do obu tych miejsc można stąd od biedy dojść pieszo. Z ulgą zostawiłem mój ciężki plecak w pokoju pensjonatu i ruszyłem na miasto. W pierwszej kolejności skierowałem się właśnie na plac Meskel, żeby kupić bilet autobusowy na następny dzień do Bahir Daru. Przy samym placu, w budynku z wielkim logo Ethiopian Airlines na dachu, mieści się biuro przewoźnika autobusowego Selam Bus. Jest to jedna z głównych firm przewozowych, oferujących transport z Addis Abeby do większych miast kraju. Podróż nowoczesnym, klimatyzowanym autobusem jest - jak na etiopskie warunki - dość droga, za przewóz kilkaset kilometrów do Bahir Daru zapłaciłem aż 300 birrów. Tańszym, a często też i szybszym, środkiem transportu są w Etiopii małe busiki, nie zawsze odjeżdżają one jednak z placu Meskel, a poza tym - pierwszy daleki odcinek trasy mojej podróży po Afryce wolałem jednak odbyć w wygodnym fotelu. Kiedy młody Etiopczyk podał mi zza biurka wydrukowany właśnie bilet z moim nazwiskiem, lekko się zdziwiłem: godzinę odjazdu zapisano tam jako jedenastą rano, a wiedziałem, że autobusy w Etiopii odjeżdżają zwykle bladym świtem. Okazało się jednak, że to czas podany według dziwnej, miejscowej rachuby: chociaż Etiopia leży oficjalnie w strefie czasu wschodnioafrykańskiego, przesuniętego zimą o dwie godziny w przód w stosunku do czasu obowiązującego w Polsce, sami Etiopczycy mierzą jednak czas od wschodu lub od zachodu słońca. Przyjmuje się przy tym, że słońce wschodzi o godzinie 6 rano czasu wschodnioafrykańskiego - jest to wtedy godzina 12 według rachuby etiopskiej. Po godzinie od wschodu słońca etiopskie zegarki wskazują godzinę pierwszą, potem drugą i tak dalej, aż do zachodu słońca o godzinie 12, to jest 6 po południu według rachuby międzynarodowej, po czym czas mierzony jest na nowo w tym dwunastogodzinnym systemie aż do wschodu słońca. Na bilecie miałem nadrukowaną godzinę jedenastą czasu nocnego, czyli musiałem stawić się na placu Meskel o 5 rano. Na razie jednak miałem jeszcze trochę czasu na zwiedzanie miasta. Z placu Meskel do Muzeum Narodowego jest dość daleko, toteż zmuszony byłem wziąć taksówkę. Po Addis Abebie jeżdżą oznaczone na niebiesko, zdezelowane łady, które wyglądają, jakby żywcem przeniesiono je z lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia (co zresztą zapewne wcale nie jest dalekie od prawdy). W taksówkach nie ma liczników, toteż warto z góry ustalić cenę przejazdu z kierowcą. Na szczęście przejazdy nie są w Addis Abebie zbyt drogie - za taksówkę w obrębie miasta nigdy nie zapłaciłem więcej niż 150 birrów. Taksówkarz zatoczył szeroki łuk i wysadził mnie przed niepozorną bramą wejściową terenu muzeum. Po chwili znalazłem się w niewielkim ogrodzie przed małym, kolonialnym zapewne, budyneczkiem przypominającym dworek we włoskim stylu. To jednak tylko siedziba administracji - eksponaty znajdują się w sąsiednim, mniej ciekawym architektonicznie budynku. Na kilku piętrach zgromadzono tu zabytki głównie z okresu cesarstwa - reprezentacyjne szaty cesarzowej Zauditu, mundur cesarza Hailego Selassiego, zakurzony i podarty tron cesarza Menelika... Mnie najbardziej fascynowały jednak zbiory zgromadzone na najniższym, podziemnym piętrze: odnalezione w Etiopii szczątkich wczesnych hominidów - australopiteków i Homo habilis, a zwłaszcza słynny, w dużej części kompletny szkielet naszej praprzodkini Lucy sprzed ponad trzech milionów lat. Niestety ze względu na możliwość uszkodzenia skamieniałości, w szklanej gablocie w specjalnej sali poświęconej Lucy zobaczyć można jedynie kopię jej szkieletu. Oryginał przechowywany jest w należącym do muzeum specjalnym laboratorium naukowym, niedostępnym dla turystów. Z Muzeum Narodowego jest już niedaleko do Uniwersytetu w Addis Abebie, nie było więc potrzeby korzystania z taksówki: odcinek ten pokonałem pieszo w kilkanaście minut. Po drodze zdarzyła mi się jednak pewna nieprzyjemna sytuacja. W Addis Abebie, podobnie jak i w wielu innych dużych afrykańskich miastach, na ulicach aż roi się od sprzedawców, próbujących wcisnąć białemu podróżnikowi mniej lub bardziej nieprzydatne rzeczy. Tym razem podeszło do mnie dwóch namolnych nastolatków, z których jeden trzymał tacę pełną różnego rodzaju bliżej niezidentyfikowanych towarów. Był bardzo natrętny i nie dawał się odgonić, a w pewnej chwili podszedł tak blisko, że dosłownie przystawił mi tacę do piersi. Zauważyłem, że drugą ręką, schowaną pod tacą, sięgnął mi do kieszeni kamizelki. Na szczęście portfel miałem dobrze ukryty w kieszeni wewnętrznej, toteż nastoletniemu spryciarzowi nie udało się nic ukraść. Odpędziłem go, ale koleś po chwili znów był przy mnie z tacą i dobierał się do drugiej kieszeni, zanim ostatecznie pogoniłem i jego i jego kolegę, który cały czas kręcił się gdzieś z tyłu. Był to pierwszy i ostatni raz w czasie całej mojej podróży po Etiopii, kiedy miałem do czynienia z kieszonkowcami - chociaż z drugiej strony słyszałem, że wielu z nich kręci się w okolicach targu Merkato, dokąd jednak nie poszedłem, a także w pobliżu teatru narodowego, gdzie jednak nie miałem żadnych problemów. Uniwersytet mieści się w otoczonym ogrodem kompleksie budynków, które stanowiły niegdyś pałac cesarza Hailego Selassiego. W Addis Abebie są jeszcze dwa monarsze pałace - Pałac Narodowy, wzniesiony w 1955 roku i przez pewien czas służący za pomocniczą siedzibę cesarza, a dziś za pałac prezydencki, niedostępny dla zwiedzających. Jest też XIX wieczny stary pałac cesarza Menelika II - jest to raczej niewielki domek na wzgórzu, jednak w kraju, w którym dziś jeszcze wielu ludzi mieszka w tradycyjnych chatkach z błota i słomy, budowla ta z pewnością kojarzyła się niegdyś z bogactwem i przepychem, godnym jednej z najbardziej wpływowych postaci Czarnego Lądu i twórcy potęgi Abisynii. O wiele ciekawszy jest jednak budynek, w którym zamieszkiwał ostatni cesarz Etiopii Haile Selassie, nim go zdetronizowano w 1974 roku na fali niezadowolenia wywołanego nieracjonalną polityką gospodarczą i głodem w kraju - dzisiaj mieści się tu bowiem Muzeum Etnograficzne Instytutu Studiów Etiopskich przy Uniwersytecie w Addis Abebie. Muzeum gromadzi eksponaty związane z tubylczymi ludami etiopskiego południa, poukładane jednak nie według plemion czy regionów, ale wedlug cyklu życia: ukazane są rytuały i wierzenia etiopskich plemion związane z narodzinami, inicjacjami, małżeństwem i śmiercią. Bogactwo zbiorów sprawia, że muzeum to jest najbardziej godne polecenia w całej Addis Abebie. Oprócz muzeum etnograficznego kilka sal poświęcono w budynku życiu ostatniego cesarza Etiopii. O ile pół wieku temu zapewne był tu przepych (przynajmniej jak na owe czasy), o tyle dzisiaj są to raczej skromne izdebki, zupełnie nie dające po sobie poznać, iż służyły kiedyś za mieszkanie koronowanej głowy kraju. Większość zabytków związanych z Selassim przeniosiono bowiem do Muzeum Narodowego, a część pewnie zaginęła lub została zniszczona w czasie dwóch rewolucji, jakich doświadczyła Etiopia na swej drodze do obecnej względnej demokracji. Zwiedziwszy uniwersytet i otaczające go ogrody, pojechałem taksówką z powrotem do schroniska: byłem zupełnie wyczerpany po nieprzespanej nocy i kilku godzinach zwiedzania Addis Abeby. Pamiętam, że po drodze utknęliśmy gdzieś w bezładnym korku, a potem - na domiar złego - w starej, zdezelowanej taksówce zepsuły się hamulce i kierowca musiał trochę pogrzebać w silniku. Szczęściem po blisko godzinie stałem znowu przed żelazną bramą Mr. Martin's cozy place i wkrótce mogłem ułożyć się do snu. Wieczorem jeszcze raz wyszedłem na miasto - tym razem tylko do pobliskiej restauracji. To właśnie tu skosztowałem miejscowego pieczywa, które jadłem potem w Etiopii wielokrotnie - indżera (injera) to placek wyrabiany z na wpół sfermentowanej mąki sorgowej, dzięki czemu ma charakterystyczny kwaskowy smak. Taki placek jest podstawą etiopskiego posiłku: kładzie się na niego rozmaite rodzaje mięsa - zwykle bardzo ostro przyprawionego, dzięki czemu doskonale komponuje się ono z kwaśną indżerą. Tradycyjnie potrawę tę je się palcami, bez sztućców, przy czym - podobnie jak u muzułmanów - wolno jeść tylko prawą ręką, ponieważ lewa służy do higieny intymnej. Z niemałym podziwem rozglądałem się po restauracji i patrzyłem, jak Etiopczycy jedzą w ten sposób także i półpłynne potrawy przypominające europejski gulasz - jak maczają indżerę w mięsnej zawiesinie i sprawnymi ruchami wybierają nią co grubsze kawałki mięsa, by potem włożyć je sobie do ust. Jeżeli posiłek spożywany jest w kilkuosobowym gronie, wszycy jedzą z jednego naczynia - serwowanie posiłku na oddzielnych talerzach uważane jest w Etiopii za ekstrawagancję i rozrzutność. Co więcej, podobno największym zaszczytem, jakim gospodarz domu może obdarzyć zaproszonego w odwiedziny gościa, jest włożenie mu kęsa indżery z mięsem do ust - tak zaszczycony gość powinien wtedy wziąć indżerę w taki sposób, żeby nie dotknąć ustami palców gospodarza. Posiliwszy się miejscowymi specjałami, wróciłem do schroniska - dobiegł właśnie końca mój pierwszy dzień w Etiopii i chociaż wiedziałem, że niewiele udało mi się zobaczyć w Addis Abebie, ponownie ułożyłem się do snu. Następnego dnia musiałem wstać wcześnie rano, by zdążyć na autobus, a Addis Abebę zamierzałem zwiedzić dokładniej jeszcze ostatniego dnia podróży. Przejdź do dalszej części relacji z podróży do Etiopii ->>>>>>>>> Forum Viatoris - strona główna O nas