Gambia 2007 cz. VI Copyright (c) 2007, 2009 by Radosław Botev <<<<<<----- Wróć do początku relacji z podróży do Afryki U rodziny Barry Pod wieczór drugiego dnia pobytu w Janjanbureh, kilka godzin po powrocie z wycieczki po rzece Gambia, udałem się na umówioną wizytę u miejscowej rodziny. Ebrima Barry - Fulanin poznany poprzedniego dnia - poprowadził mnie zakurzonymi uliczkami miasteczka między prowizorycznymi, drewnianymi zagrodami. W końcu zatrzymaliśmy się przed jedną z takich zagród - pośrodku obejścia stał obskurny dom z nietynkowanej cegły ze strzechą na dachu. Usiadłem z Ebrimą wewnątrz ciemnego pokoju z jednym tylko otworem okiennym i jednym wejściem po przeciwnej stronie. Panowały tam warunki iście spartańskie - stało tam tylko jedno łóżko i szafka, dla mnie Ebrima przyniósł jeszcze pastikowy fotel. Nie poznałem całej rodziny - ojca Ebrimy nie było w domu, podobno gdzieś pojechał, ale nie mogłem się dopytać, dokąd. Zjawiła się za to matka Ebrimy - Binta (na zdjęciu z Ebrimą). Nie znała angielskiego - posługiwała się tylko miejscowym dialektem języka fulfulde, znanym tutaj jako język fula. Kiedy jednak przysłuchiwałem się jej rozmowie z Ebrimą, zauważyłem, że w języku tym istnieje obecnie wiele zapożyczeń z języka angielskiego i francuskiego, do tego stopnia, że czasem miałem nawet wrażenie, że - nie znając nawet kontekstu - mógłbym przy uważnym słuchaniu odgadnąć temat rozmowy. Język fulfulde nie może jednak żadną miarą uchodzić za język kreolski - klasyfikowany jest on w obrębie wielkiej rodziny języków nigero-kongijskich i jest ważnym językiem Afryki Zachodniej, rozprzestrzenionym w różnych dialektach od Senegambii aż po Nigerię i Kamerun. Posiada rozbudowaną gramatykę z typowym wśród afrykańskich języków złożonym systemem klas nominalnych. Zakładam, że mimo mojego dość subiektywnego wrażenia o dużej liczbie zapożyczeń, pewnie niełatwo byłoby mi się nauczyć języka moich gospodarzy. Poznałem także siostrę Ebrimy - dwudziestoletnią Mamasirę. Rozmawialiśmy trochę, po czym wyszliśmy wszyscy na podwórze przed domem. Zaczynało się już zmierzchać, a wokół z wolna zapadały ciemności. U rodziny Barry nie ma elektryczności - co jednak ciekawe, Ebrima korzysta ze zdobyczy współczesnej techniki, jaką jest telefon komórkowy! Widziałem telefony też u innych młodych Gambijczyków z Janjnabureh. Ebrima wyjaśnił mi, że kiedy nadchodzi pora, żeby naładować telefon, udaje się do sąsiadów, którzy mają u siebie prąd. Tak oto współczesność miesza się w Gambii z tradycyjnym, afrykańskim stylem życia w pozbawionym wygód, spartańskim domostwie bez elektryczności i bieżącej wody, za to w zażyłych relacjach z sąsiadami. Na zewnątrz, przy rozpalonym ognisku zaczęliśmy posiłek, przy którym obecny był także wujek Ebrimy z żoną i czwórką małych dzieci. Wspólnie jedliśmy danie, oparte głównie na ryżu i mięsie, i rozmawialiśmy wśród śpiewu cykad, poznając się bliżej. Mamasira uczy się w miejscowej szkole, jej rodzinę stać na to dzięki rządowym programom. W przyszłości chciałaby pójść na uniwersytet i - co było dla mnie szczególnie zaskakujące - wybrałaby wówczas strudia na inżynierii. Zastanawiałem się, ile młodych dziewcząt w tradycyjnie partrarchalnym przecież, gambijskim społeczeństwie ma podobne dążenia. Najwyraźniej Zachód powoli zaczyna też odciskać swoje piętno także wśród kultur Czarnego Lądu. Nawet Ebrima stwierdził, że chciałby w przyszłości ożenić się z Europejką. - A po co ci biała kobieta? - zapytałem. - Przecież ona nie będzie ci prać, gotować i sprzątać. - Będzie pracować - odpowiedział - żebym ja nie musiał się o wszystko troszczyć. Spójrz na tych wszystkich mężczyzn tutaj: stale tylko tyrają na swoje żony, a one nie robią nic, tylko wyciągają rękę po pieniądze. Taki oto jest obraz tradycyjnych, partralchalnych relacji kobiet i mężczyzn w oczach młodego Gambijczyka z Janjanbureh. Basse Santa Su i z powrotem Droga z Janjanbureh do Basse Santa Su - ostatniego gambijskiego miasta, jakie zamierzałem odwiedzić w czasie mojej wyprawy - wiedzie już południowym brzegiem rzeki. Z Wyspy MacCarthy dostałem się tam promem, zawieszonym na przerzuconej w poprzek rzeki stalowej linie. Spalinowy silnik promu nawija linę na ogromną szpulę, dzięki czemu prom przesuwa się po wodzie między przeciwległymi brzegami. Mniej więcej w połowie rzeki prom zawrócił nieoczekiwanie, jak się później okazało, po to, żeby zabrać samochód policyjny, czekający na brzegu. Policjant jest widać w Gambii ważną osobistością, przedstawicielem władzy, i nie może zaczekać kilku minut na powrót promu, tylko prom wraca po policjanta, gdy ten zjawi się na brzegu. Południowa trasa gambijska - South Bank Road - na odcinku z Janjanbureh do Basse Santa Su przeciska się wśród bagien i zarośli. Nie jest bynajmniej w tak złym stanie, żeby mogła usprawiedliwiać rezygnację z jej uczęszczania przez taksówki zbiorowe z Bandżulu. Nie wiem jednak, jak trasa ta wygląda na zachód od Janjanbureh. W samym Basse Santa Su nie ma za bardzo nic ciekawego - miasteczko znalazło się w planach mojej podróży ze względu na fakt, że planowałem początkowo jechać stąd prosto do Senegalu, ku wsi Vélingara, a stamtąd do Tambacoundy. Powoli kończyła mi się już jednak gotówka, z takim trudem zdobyta w bankomacie w Bandżulu. A w Tambacoundzie bankomatów nie ma i ryzkykowałbym utknięcie bez pieniędzy w samym środku Senegalu. Dlatego w planach na najbliższe dni miałem powrót do Farafenni, a stamtąd podróż wprost do Dakaru z noclegiem po drodze w Kaolacku. Na razie byłem jednak w zakurzonym i rozpalonym przez tropikalne słońce Basse Santa Su. Miasteczko pod względem ruchliwości przypomina trochę Farafenni, jednak jest tu nieco mniej przyjemnie - chociaż działa tu ważne targowisko - brakuje tej intrygującej atmosfery handlowego miasteczka. Paradoksalnie to właśnie dzięki handlowi Basse Santa Su zawdzięcza swój rozwój. Blisko stąd bowiem do wschodnich części Senegalu i północno-wschodniej Gwinei, które przed utwardzeniem dróg w ostatnich latach skutecznie odseparowane były od Dakaru czy Konakry. Basse było wtedy dogodnie położonym przystankiem handlowym nad brzegiem rzeki Gambia. W Basse Santa Su spędziłem jedynie dwie godziny, włócząc się po uliczkach. Janjanbureh odległe jest o ponad trzysta kilometrów, więc wycieczka musiała z konieczności trwać cały dzień. W drodze powrotnej mikrobus, służący mi za taksówkę zbiorową zboczył nieco na południe od głównej trasy i zatrzymał się w jednej z wiosek, zapewne tuż przed samą granicą z Senegalem. Nie jestem pewien nazwy tej wioski, jednak odbywało się tam właśnie lumo, takie jak wcześniej w Farafenni. Była to środa, a w środy lumo odbywają się w wiosce Gambissara, wnoszę więc, że to właśnie tam trafiłem. Mikrobus zatrzymał się na ledwie kilka minut, tyle tylko, by podróżni zmierzający na targowisko zdążyli wysiąść, a wracający z handlu mogli załadować zakupione towary. Staliśmy jednak, odniosłem wrażenie, na samym skraju targowiska, i udało mi się dzięki temu zauważyć, że miejsce to było nieco lepiej zorganizowane niż to w Farafenni: stoiska uprzorządkowane były w szeregi i sam układ przestrzenny targowiska nie sprawiał przez to tak chaotycznego wrażenia jak w Farafenni, poza tym jednak panował ogólny tumult afrykańskiej wsi handlowej. Do Senegalu Ostatniego dnia pobytu w Gambii wcześnie rano opuściłem Janjanbureh. Na północnym brzegu rzeki stał autobus z prawdziwego zdarzenia - podobno nawet o ustalonym rozkładzie jazdy. Rzeczywiście, kiedy odjechał w kierunku Farafenni, był jeszcze prawie zupełnie pusty, co byłoby nie do pomyślenia w przypadku taksówek zbiorowych. Na miejscu szybko znalazłem transport do senegalskiego Kaolacku, wzdłuż trasy transgambijskiej. Posterunek graniczny w Farafenni mieści się w drewnianym budynku, podobnym do tego w Amdallai. Wewnątrz krzątało się aż trzech urzędników. Szybko podstemplowali mój paszport, nieco tylko dziwiąc się wizie, wydanej przez konsulat w Warszawie. Kiedy oczekiwałem już zwrotu paszportu, ten wylądował jednak na przeciwległym krańcu blatu - znak, że urzędnik oczekiwał małego, finansowego wsparcia. - Mille - usłyszałem po francusku. Zawahałem się. Miał na myśli tysiąc franków - równowartość kilku złotych polskich. Czy warto byłoby targować się o taką sumę? Ostatecznie wzruszyłem ramionami, zapłaciłem i już po chwili jechałem dalej zdezelowanym mercedesem ku senegalskiej stronie granicy. Przejdź do dalszego ciągu relacji z podróży do Afryki -->>>>>>> Forum Viatoris - strona główna O nas